Manado - Kuzey Sulawesi
Yazar: AYDIN KIŞINBAY
Ekim 2006 - SUALTI DERGİSİ
Yeni bir cenneti keşfetmek üzere dokuz kişi yola çıkıyoruz. Bu sefer o kadar da heyecenlı değilim, bu denizlere beşinci yolculuğum olduğu için ne ile karşılaşacağımızı aşağı yukarı tahmin edebiliyorum. Hedef bütün yabancı dalış dergilerinde ve büyük dalış tur operatörlerinin katologlarında yer alan Manado-Kuzey Sulawesi. Hayal kırıklığı şansı yok diye düşünüyorum…
Singapore Airlines’ın muhteşem servisi ile uzuuun bir yolculukla Singapur’a uçuyoruz. Üst üste yılın en iyi havayolu seçimesine biz de hak veriyoruz. Bir de yolculuk bu kadar uzun olmasa... Dubai’de anlamsız bir mola ve Singapur’da aktarma ile Manadoya uçuyoruz. Bu son 3 saatlik kısa uçuşu hatılamıyoruz bile, herkes uyukluyor.
Otele transfer yaklaşık 45 dk. sürüyor. Yolun son etabı her zaman olduğu gibi zevkli geçiyor. Tropik orman boyunca serpiştirilmiş evlerin arasından geçerken doğayı hayranlıkla izliyoruz. İlk dikkatimizi çeken şey kiliselerin çokluğu. Her mahallenin ayrı bir kilisesi var. Endonezya nüfusunun çoğunluğunun müslüman olmasına rağmen burası Hristiyan ağırlıklı.
Otelimiz Tasik Ria Resort, tropik ağaçlar içinde ve oldukça konforlu.Gün boyu dalışta olacağımız için daha ekonomik olan havuz kenarı odaları seçtik amadenizkıyısındaki bungalowlar aslında çok daha keyifli. Odalarımıza yerleştikten sonra dalış merkezimiz Eco Divers’a gidiyoruz. Kayıtlardan sonra malzemelerimizi verilen kasalara yerleştiriyoruz. Bunaken Milli Parkı’na giriş için 5€ karşılığında aldığımız markaları BC’lere takıyoruz. Sonra brifing için toplanıyoruz.
Dalış merkezi yöneticisi tipik bir İngiliz. Brifingden aklımda iki şey kalıyor. İlki, bölgede 6’sı aktif 8 volkan olduğu. Aklımdan süratle şunlar geçiyor. ‘’Aktif ne demek acaba? Başımıza lav yağmasın? Öyle olsa bu İngiliz burada olur muydu? Korkacak bir şey yok demek ki. Zaten dipteki koyu renkli volkanik kum makro fotoğralarda hoş koyu bir fon oluşturacak. Bunda sorun yok.’’
İkincisi de sualtı yaşamını korumayla ilgili. Mercanlara dokunmak yok, sualtından birşey çıkartmak yasak… Klasik kurallar anlatılıyor. Sonra da gözümün içine bakarak 10 gün kadar önce uyarılara rağmen ısrarla 2-3 kez mercana dokunan bir fotoğrafçıyı dalıştan men edip gönderişini anlatıyor. Ben fotoğraf çekerken zaten canlılara dokunmam ama rehberler mercanları ellemeden nasıl yaratıkları gösterecek bakalım. Pigme denizatını bulmak için mercanları tutup sallarlar ve ancak sallanan denizatlarını görebilirler,denizhıyarı üstünde yaşayan minik karidesleri, yengeçleri göstermek için de metal çubuklarla dürterler.Göreceğiz bakalım kim daha çok mercan elleyecek…
Ertesi sabah erkenden teknedeyiz. BC ve regülatörümüz tüpe takılmış, kasamız oturma yerinin altına konmuş, elbiselerimiz askıda bizi bekliyor. Servis süper. Tekne dalış için çok iyi organize edilmiş. Her türlü detay düşünülmüş. Fotoğrafçılar için iki tane tatlı su tankı var. Zaten artık herkes fotoğrafçı, dalıcıların çoğunda küçük dijital fotoğraf makinesi ve housing var. Şu ana kadar gördüğüm en iyi dalış teknesi. Tekne maksimum 18 dalıcı için planlanmış.
Bunaken Milli Parkı irili ufaklı adalardan oluşuyor. En önemlileri Bunaken, Manado Tua, Mantehage ve Siladen. İlk dalış noktamız 1 saaatlik mesafedeki Negeri ve Manado Tua adasında yer alıyor.Ada800 metre yüksekliğinde bir volkan aslında. Resmen bir vokanın dibinde dalacağız. Suya girmemle bu volkan tedirginliğim kayboluyor.Genellikle ilk dalışlarda en muhteşem yere getirmezler. Burası böyleyse geri kalan yerleri hayal edemiyorum. Sualtı çok canlı, mercanlar muhteşem, her türden renkli tropik balık var etrafımızda.
İkinci dalış yerimiz Pangulingan gene aynı adada. Akıntı konusunda uyarılıyoruz. Manado’nun kuvvetli akıntılarını daha önceden biliyoruz ama bu dalış noktasında akıntılar biraz karışık. Dalış güzel bir duvarla başlıyor, akıntı açısından bir problem yok. Derken muhteşem bir platoya geliyoruz. Mercanlar harika ama bu noktada meşhur akıntı başlıyor. Bir ara bizi aşağıya doğru bile itiyor. Platonun öbür tarafında resifin açığında büyük akya ve orkinoslar geziyor. Deko limitlerine yaklaşan bu dalışın sonunda 6-8 metrelerdeki mercan ve balıkların yarattığı renk cümbüşünün tadını çıkarıyoruz.
Günün üçüncü dalış meşhur Bunaken adasında Lekuan 2.Gene çok renkli bir duvar. Mercanlar çok güzel geniş açı fotoğraf veriyor ama aklım rehberimizin mercanların arasında gösterdiği küçük canlılarda kalıyor. Yarın ikinci kameramı makro lensle getireceğim. Akıntı bu sefer bizi fazla yormuyor.
Üç 60 dakikalık dalış sonunda yaklaşık 1 saatlik yolculukla otelimize dönüyoruz. Malzemelerimizi onlar söküp kasalarımıza kaldırıyor. Yarın gene hazır bulacağız, ne güzel…
İkinci gün ilk dalış Labasong’a. Dünkü resiflerden sonra beni çok heyecanlandırmıyor. İkinci dalış ise makro cenneti dedikleri Popo. Milli park dışındaki bu nokta çevresinde balık çiftlikleri var. Popo ilk bakışta erişte tarlası, misafir tarlası dediğimiz türden bir yer. Sualtı kumluk ama yer yer bizim pasedonyalar olan bir yer. Ama karşılaştığımız farklı yaratıklarla herkesi büyülüyor. Makro dünyasının küçük yaratıklarından çok haz etmeyen arkadaşlarımız bile etkileniyor. Hayatımdaki ilkdenizatı fotoğrafını çekiyorum. Filmimi elimden geldiğince dikkatli kullanmama rağmen bir çok şeyi çekemeden 36 karem bitiyor. Buraya bir daha gelmeliyiz!
Son dalış Tasik Ria Resort’un önünde. Su bulanık, fotoğraf için sevimsiz ama çok zengin canlı türleri barındıran bir yer. Zaten filmimi erken bitirip tekneye çıkıyorum.
Üçüncü gün Bunaken Parkı yerine 2 saatlik karayolu ile Lembeh Boğazı’na gidiyoruz. Aslında mesafe uzun değil ama Manado’nun sabah ve akşam trafiğinde zaman alıyor. Dünyanın bir uçunda nasıl bir trafik bu…Manadobüyük bir şehir değil ama yol boyunca yayılmış mahelleler bitmek bilmiyor.
Lembeh ise miniminancık yaratıklar açısından belki de dünyada bir numara. Zaten dünyanın her yerinden dalıcılar Lembeh’in bulanık, çamurlu sularına akın ediyorlar.Manadoçavresi de berrak sularıyla makro fotoğrafçılar için çok verimli. Başta gezinin yarısında bu bölgede konaklamayı planlamıştım ama biz son dakikacı Türkler olarak karar verip grubu kesinleştirdiğimizde maalesef resortta yer kalmamıştı. Hatta önümüzdeki 2.5 ay boş oda yok.
Lembeh Boğazı’ndaki en güzel resort olan Kunkungan Bay Resort, tam bir cennet. Buradaki dalış merkezini de aynı şirket, Eco Divers işletiyor. Müşteriler ağırlıklı olarak sualtı fotoğrafçıları olduğu için, fotoğrafçılar için tasarlanmış bir kamera odası var. Kısa bir süre için uğradığımız Kunkungan Bay’de aklımız kalıyor ve küçük yerel teknelerle dalışa gidiyoruz. Maksimum altı dalıcıya bir rehber veriyorlar. Bizim teknede dört dalıcı ve bir de rehberimiz var.
İlk dalış noktamız Teluk Kembahu 1. Başta bu siyah-füme kumluk yerde insan ne işi olduğunu düşünüyor ama rehberimiz birbirinden farklı tuhafdenizcanlılarını buldukça dalışın keyfi artıyor. Sadece burada bulunan bazı türler için dünyanın her tarafından dalıcılar geliyor.Gözümüz alışınca biz de bulmaya başlıyoruz. Malezya-Kapalai deneyimli sevgili dalış arkadaşım Kerem kısa sürede rehber kadar canlı bulunca rehberimiz de şaşırıyor.Gene 36 kare yetmiyor.
İkinci dalışı Kukungan Bay Resort yakınındaki Nudi Falls’ta yapıyoruz. Adı üzerindedeniztavşanı kaynıyor.Benien heyecanlandıran kısmı pigmedenizatı oluyor. Fotoğrafını çekiyorum ama o kadar küçük ki ne çektiğimi bile doğru dürüst göremiyorum. 3-4 kare çektikten sonra aslında 2 tane olduklarını farkediyorum. Çekilenlerin kadrajı iyi olmadı haydi tekrar çek bakalım.
Uzun yolculuk nedeniye 2 dalış yapıp dönüyoruz. Aklımız Lembeh’de kalıyor.
Kerem akşamları boş durmuyor, daha önce dalanlardan, rehberlerden bilgi toplayarak en iyi yerleri seçiyor. Ve rehberlerimiz isteklerimizi kırmayarak sonraki günler dalış yerlerini bize sorarak seçiyorlar. Mantehage ve Siladen’in çok zengin olduğunu duyuyoruz ve rehberimiz ikna ederek gidiyoruz.
Dördüncü gün ilk dalış Manado kıyısındaki Mola batığına. 60 metre uzunluğundaki batığın başı 26 metre, pervaneler ise 38 metrede. Batık dalışı sevmem ama 1942’da battığı için üstü mercan, balık ve özellikle küçük canlılar açısından zengin.
İkinci dalış Montehage adasında Tangkasi’ye. Aslında en uzak yer olduğu için pek gitmiyorlar. Bizim ısrarımızla gidiliyor. Bunaken Milli Parkı’nda 250 çeşit mercan tespit edilmiş, burada 230’u var… ve gerçekten muhteşem. Anlatmak mümkün değil, mest oluyoruz. Üçüncü dalış Lekuan 1’e. Keyifli bir duvar dalışı, kaplumbağa, köpekbalığı görülüyor ama biz Sipadan’da bu canlılara doyduğumuz için Kerem’le pek aldırmıyoruz.
Akşam havuz başında barbekü var. Yerel danslar ve müzik eşliğinde bizim damak tadımıza yakın etler yiyoruz. Otelde 5-6 çeşit yöresel acılı bahatlı Uzakdoğu mutfağı ve 7-8 çeşit enternasyonel ana yemek oluyor. İstediğinizi seçebiliyorsunuz. Çorba, salata, tatlı açıkbüfe. Yemekten memnunuz ama sabah kahvaltıda peynir arıyoruz.
Beşinci gün gene bizim isteğimize göre Siladen adasına gidiliyor. Bu sefer gerçekten de deli gibi bir akıntı var. Önce bizi büyük bir hızla adanın bir ucuna uçuruyor, biraz yükselince de geriye getiriyor. Fotoğraf çekmek mümkün değil. Film seyreder gibi resifi izliyoruz.
İkinci dalışGunther's Point’e. Hiç sevmiyorum, gezinin en zayıf noktası. Ama gezi sonrasında da en iyi kurbağabalığı fotoğrafını burada çektiğimi anlıyorum. Üçüncü dalış gene otelimizin önünde. Haftanın üç günü buraya dalış koyuyorlar. Benim için verimli bir dalış oluyor.
Son gün Kerem ve İsmail ile tekrar Lembeh’e gidiyoruz. Diğerleri o yola cesaret edemiyorlar. İlk dalış Bimoli batığına. Pigme deniz atları batık sevmezliğimi unutturuyor. İkinci dalışı Teluk Kembahu 2 ve 3’e yapıyoruz. Yaratık zengini dalışlar ve bol makro fotoğraflarla dalışlarımızı bitiriyoruz.
Dönüşte bir gece Singapur’da kalıyoruz. Tam bir alışveriş çılgınlığı oluyor bizim için. Bol bol elektronik eşya alıyoruz, dijital fotoğraf makinası olmayan kimse kalmıyor.
Gezi sonunda ister istemez diğer dalış noktalarıyla kıyaslıyoruz. Sipadan ya da Sudan’daki köpekbalığı, akya, barakuda kaplumbağa gibi canlıları göremedik ama resifller küçük renkli tropik balıklar açsından çok zengindi. Dalışlar en etkileyici ve renkli sualtı belgeselleri gibi seyirlik. Akıntılar da anlatıldığı gibi gerçekten çok güçlü. Fotoğrafçıların işini zorlaştırıyor ama dalıcılar için efor sarfetmeden dalış yapmak çok keyifli. Bırakın kendiniz akıntıya, tekne çıkışta alsın sizi…
Mercanları ellemiyorlar mı? Metal çubuklarla ucundan dokunuyorlar tabi ama gerçekten gördüğüm en duyarlı rehberler bunlar çıkıyor. Bunaken Milli Parkının mercanları ile gurur duyuyorlar. Haklılar da, Sudan’dan sonra gördüğüm en az yıpranmış resifler burada.
Şimdiden Manadove Lembeh’e ikinci geziyi Kasım ayı içine planladım bile…
BAZI DALIŞ NOKTALARI
Siladen Point
Bu Siladen adasının güneyinde, köyün yanında dik bir duvardır.Dalgıçlar burada çok sayıda, rengini ışık çarptığı zaman gösteren renkli yumuşak mercanlarıyla iyi bir duvar bulacaklardır.Masa mercanları, büyük piramid kelebek balığı ve fusilierler, nudibranchlar, yengeçler,uçsuz bucaksız omurgasız hayatı ve anemonlar bolca bulunur.Burada, avını kovalayan 20 kilogramlık Jack ler de görebilirsiniz.Her şeyi hesaba katarak, Siladen eco diverları ziyaret ederken kaçırmamanız gereken bir dalıştır.
Lekuan 1:
Lekuanlar bazıları tarafından Manado’nun en iyi dalış noktaları arasında sayılmaktadır.Lekuan 1 reef sharklar için askıda kalmak için kullanılan 30-40 metrelik bir kum yamacına sahiptir.Anthialarla ve snapper,fusiliers,ve pyramid butterfly fishlerle kaplı mercan kayalıkları bulnumaktadır.Düzenli olarak kaplumbağlara rastlayabilirsiniz.Bu mahal size çok sayıda büyük reef balığıyla dalma şansı verecek.(ve sığlardaki sayısız macro türüyle de )
Molas Shipwreeck:
22 şubat 1942 Molas alanının önünde batmıştır.Kayıtlı bilgi bulunmadığından hiç kimse emin değil ama söylentiler bunun bir alman ticaret gemisi olduğunu gösteriyor.Kimse daha fazlasını kesin olarak bilmiyor ama hala 60 metre uzunluğunda ve şuan harika bir dalış noktası.Gemi enkazı epeyce derinde bir kum yamacının üzerinde durmaktadır.Geminin başı yaklaşık olarak 26 metrede ve bozulmamış ikiz pervaneler 38 metrededir.Görüş çoğunlukla 10 15 metreye kadar düşük olsa da görülecek çok şey vardır.Nudibranches, yumuşak mercan,deniz yıldızları,giant puffer,white tips ve geçen Napolyonlar burada göreceklerinizin sadece küçük bir parçasıdır.Enkaz hemen hemen hiç hayal kırıklığına uğratmaz ama derinliğinden ötürü sadece advance dalgıçlar içindir.
Tangaski:
This dive is a sandy slope moving to a wall which is inter-dispersed with sandy patches.Bu mahalde çok sayıda yumuşak mercan ve aynı zamanda büyük sert mercan oluşumları bulunmaktadır.Çok sayıdaki deniz yelpazeleri ve barrel süngerleri bu bölgeyi genç balık toplulukları için gerçek bir balık havuzu haline getiriyor.Tangkasi , omurgasız hayatı ve çok sayıda da tavşan çeşidinin bulunması için temizleme istasyonlarıyla çevrelenmiştir
Negeri:
Negeri Muka Gereja doğu bölesini takip eder.Bazen akıntı oluşuyor ama rüzgarın yönünde oluşuyor.Rüzgar yönüne göre Muka Gereja ya ya da Negeriye gidiyoruz.Burası fantastik mercan gelişimi açısından gerçekten kaliteli bir mahaldir .Bilinmeyen bir neden yüzünden hemen hemen hiç köpek balığı görmüyoruz ama diğer balıklar her yerde bolca. Sığ olan özel bir bölümde anemoneların olduğu bir carpet var Ortalama görüş mesafesi 20-25 metre ve akıntı genellikle ılımlı.
Tasik Ria house reef
Tasik ria house reef hemen dalga kıranımızın önünden başlıyor.Normal sayılan az bir akıntı ve çok sayıda nadir rastlanan canlılarla bu dalış rahatlatıcı ve sığ bir dalıştır.Bir çok yaratık ve ilginç küçük canlıyla dolu olan, az eğimli reef,Bunaken’in duvarları için tamamen değişiktir ve makro fotoğrafçılık için harikadır.Bir çok misafirimiz haftalık programımızda 3 tane house-reef dalışı bulunmasına sebep olan bu çeşitlilikten çok hoşlanır.Hiç rengarenk bir ghost pipefish ya da cüce deniz atı gördünüz mü?Ya bir frogfish, slipper lobster ya da mantis shrimp?Biz bunların hepsini hemen kapımızın eşiğinde görmekteyiz.House reef çok sayda yengeciyle,karideslerle ,leaf balıklarıyla ve feather yıldızlarıyla aynı zamanda muhteşem bir gece dalış noktasıdır
Pangulingan
Verilen ismin bir anlamı yoktur.Negeriyle Pangulingan arası tuhaf şekilli bir camadandır.Üstünde görülmeye değer noktalar vardır ve yine bazı görülmeye değer akıntılar vardır ki biz bu yüzden başlanıç seviyesindekilerle bu mahalde dalmaktan hoşlanmıyoruz.
Dalış, stadyum büyüklüğündeki eğimli mercan platosunun bitişiğindeki büyüleyici dalış duvarında başlıyor.Duvardan sonra, ve belki bir ya da iki köpek balığından sonra , 20 metre derinlik civarında yoğun bir eğime rastlıyorsunuz ve yavaşca eğimli reef boyunca sığ alana doğru ilerliyorsunuz.Eğim sınırının hemen yanında(ya da yamaç sınırının) baraccudalara, jacklere,trevallilere ve açık denizlerde yaşayan büyük tunalara rastlıyorsunuz. Sığ alandaysa schools batfish ya da yüzlerce küçük reef balıkları var. Buraki dalışınızın sonunda küçük stuffları ve sert -yumuşak mercan bolluğuyla muhteşem reef zirvesi size gökkuşağı renkleriyle birlikte güvenli bir dalış sonu sağlamak için yeterli.Bu dalış için kendinizi mücadeleye davet edin, genellikle ödülü buna değiyor.
Lekuan2
Çok sayıda dikey damlaları, yarıkları, delikleri ve çıkıntılarıyla dalgalı reef duvarı Lekuan 2'yi favori yapıyor.Üstün sayılarlarda hemen hemen her çeşitteki reef balıları bunun yanısıra göze çarpan omurgasız hayatı.Genellikle iyi görüş ve çok sayıda büyük süngerler size büyük bir wide-angel fotoğraf fırsatı sunuyor.Reef sharkları, napolyon lapinaları ve kamplumbağalar gibi büyük türler düzenli olarak görünüyor.
